imposter

Ik doe wat niet echt is. Ik laat echt lijken wat niet echt is, en als ik mijn job goed doe, geloven jullie mij, terwijl ik dat zelf soms amper kan geloven.

Er zijn momenten waarop alles klopt, de stilte, de blik, het gebaar, en toch voel ik hoe dun de draad is waarop ik balanceer. Eén misstap, één seconde van verwarring, en de zorgvuldig opgebouwde illusie valt in elkaar. Ik leef van dat evenwicht tussen weten en bluffen, tussen overtuiging en twijfel.

Dat lijkt misschien normaal voor iemand met een job als mentalist (charlatan, professioneel leugenaar) maar ik vermoed dat jij het kent. Dat sluimerende idee dat je elk moment ontmaskerd kunt worden. Dat iemand plots zal doorhebben dat je vooral improviseert, terwijl iedereen denkt dat je exact weet wat je doet. Dat gevoel heeft een naam: het imposter syndroom.

Het is vreemd hoe vaak ik het hoor, na een voorstelling of lezing. Van mensen die op papier succesvol zijn, maar vanbinnen blijven denken dat ze bluffen.

Een leidinggevende die toegeeft dat ze bang is dat iemand haar te slim af is.

Een arts die zegt dat hij soms niet begrijpt waarom mensen hem zoveel vertrouwen.

Een jonge ondernemer die denkt: ze gaan elk moment zien dat ik gewoon gok.

We onderschatten hoe universeel dat gevoel is. Alsof zelfvertrouwen een teken van kunnen is, en twijfel een bewijs van bedrog. Maar misschien is het net andersom. Misschien twijfelen vooral de mensen die hun werk ernstig nemen. Misschien is zekerheid niet het gevolg van kennis, maar van het tijdelijk vergeten van twijfel.

Ik ben er steeds meer van overtuigd dat het imposter syndroom een deel is van het menszijn. Met het besef dat niemand écht weet wat hij doet, dat iedereen improviseert, en dat doen alsof soms gewoon de eerste stap is naar kunnen.

De meeste experts begonnen als bluffers. De meeste leiders begonnen als twijfelaars. En de meeste mensen die weten wat ze doen, zijn vooral goed geworden in doen alsof ze het weten.

Ik ken dat gevoel maar al te goed. Mijn werk bestaat eruit iets te laten lijken alsof het echt is. En wanneer ik dat goed doe, geloof ik het zelf even. Niet omdat het waar is, maar omdat de grens tussen echt en "alsof" soms dunner is dan we denken.